Clos des Epeneaux – Pommard.

Geschiedenis Domaine Comté Armand

Tekst door Gert Crum

Domaine du Comte Armand werd tot in een recent verleden veelal Domaine du Clos des Epeneaux genoemd. Lange tijd was deze 5,23 hectare metende wijngaard het enige bezit van het wijndomein. Zodoende. Maar sinds zo’n kleine 25 jaar is het wijngaardareaal een beetje uitgebreid en nu is de naam Domaine du Comte Armand dus meer op z’n plaats.
Bij de kerk, in het hart van het dorp Pommard, is Domaine du Comte Armand. Een kleine, stenen boog vormt de toegangspoort tot een binnenplaats. Aan de achterkant van die binnenplaats liggen oude bedrijfsgebouwen: de cuverie en de kelders. Meteen links de trap op is het kantoortje. Aan de muur in dat kantoortje hangt onder andere een vergeeld diploma, afgegeven in 1872 in Lyon. ‘Monsieur Le Comte Armand à Pomard’ (sic!) heeft een médaille d’or, een gouden medaille, verdiend met zijn wijnen.
De familie Armand is dus al lang eigenaar van dit wijngoed. Om precies te zijn sinds 1828. Dat zijn ze geworden door een huwelijk. Jean-François Armand, afkomstig uit Champagne, trouwt dan met Clothilde Marey en zij krijgt als bruidsschat het Clos des Epeneaux mee. Nicolas Marey en Charlotte Monge, de ouders van Clothilde, hebben in de postrevolutionaire periode, in de eerste helft van de 19e eeuw, een enorm wijngaardbezit in de Côte d’Or opgebouwd. Zo heeft de familie Marey-Monge alleen al in Beaune en Pommard 40 hectare, waaronder ook het Château de Pommard. En tot 1988 is een andere tak van de familie ook eigenaar van het leeuwendeel van La Romanée Saint-Vivant, een grand cru in Vosne in de Côte de Nuits – welke wijngaard dan van een van de allerlaatste erfgenamen Marey-Monge overgaat in handen van het Domaine de la Romanée-Conti.
De familie Armand is in de adelstand verheven door de paus – zoals dat ook het geval is met de familie Lafon van het Domaine des Comtes Lafon in Meursault. De huidige eigenaar, Comte Gabriel Armand, circa 70 jaar, is advocaat geweest in Parijs. Hij komt iedere twee maanden naar Pommard, maar bemoeit zich verder weinig met de wijnbouwzaken. Het gaat hem alleen om de regie, het beleid om middellange termijn. Wel heeft deze Comte Armand in 1985 een voor zijn wijngoed gewaagde en achteraf uitermate positief uitgevallen beslissing genomen. Hij benoemt dan de nog pas 22-jarige Pascal Marchand tot régisseur. Pascal Marchand is geboren in Québec en is in 1983 vanuit Canada naar de Bourgogne gekomen om aan het Lycée Viticole een opleiding te volgen. Als hij in januari 1985 in Pommard begint, heeft hij zijn opleiding aan het Lycée Viticole nog niet eens afgerond.
Vanaf het moment dat Pascal Marchand Domaine du Clos des Epeneaux leidt, begint het naam te maken – daarvoor was het meer of minder anoniem. De Pommard premier cru Clos des Epeneaux, de enige wijn die hier dan wordt geproduceerd, wordt met het jaar beter. De 85 is al zeer goed, de 88 is fijn, de 89 excellent en de 90 briljant. Begin jaren negentig schrijf ik in Perswijn: ‘Clos de Epeneaux is van grand cru-kwaliteit.’ In de jaren negentig rijgen de prachtig geslaagde wijnen van Clos des Epeneaux zich aaneen. En juist ook in die periode starten wijnbouwers in Pommard de procedure om hun beste premiers crus, waaronder naast Les Rugiens dus ook het Clos des Epeneaux, opgewaardeerd te krijgen tot grand cru – een lange weg, die niet snel tot succes zal leiden, zo blijkt. De aanvraag loopt anno 2018 nog steeds.
Pascal Marchand is begonnen met een zo veel als mogelijk biologische cultuur, met het aanzienlijk terugbrengen van de opbrengst per hectare en met een vinificatie waarbij zo weinig mogelijk wordt ingegrepen. Filtering en klaring blijven, als het maar even kan, achterwege. Tevens heeft hij vanaf zijn start de wijngaard opgedeeld in verschillende kavels, al naar gelang de leeftijd van de stokken. Naast jonge aanplant, zijn er ook stokken van inmiddels wel 80 jaar oud. De verschillende kavels worden vanaf dat moment apart gevinifieerd en aan het eind van het wijnbereidingsproces, na een strenge selectie, samengebracht in een evenwichtige assemblage.
In de zomer van 1999, na dik 14 jaar in Pommard, is Marchand toe aan een nieuwe uitdaging. Hij vertrekt naar een wijndomein in de Côte de Nuits – dat sindsdien ook gereputeerd is geworden. Tot zijn opvolger wordt Benjamin Leroux benoemd. Dan nog slechts 24 jaar jong. Eerder heeft hij al stage gelopen bij Pascal Marchand op Domaine du Clos des Epeneaux. Zoals hij ook stages heeft gedaan bij Domaine Drouhin in Oregon, op Château Cos d’Estournel in Saint-Estèphe in de Médoc, bij Maison Louis Jadot in Beaune en in Nieuw-Zeeland. Hij heeft in de tussentijd gestudeerd aan de Universiteit van Dijon, waar hij het Diplôme National Oenologie behaald.
Benjamin Leroux heeft sinds zijn komst de reputatie van het Domaine nog verder omhoog gebracht. Nadat Pascal Marchand een solide basis had gelegd, was Leroux in de gelegenheid om de zaken te finetunen. Hij heeft de bio-dynamie op het Domaine geïntroduceerd Jet Domaine is Ecocert gecertificeerd) en de vinificatie is door hem nog meer of finesse en elegantie gericht. Hij heeft onder andere het houtgebruik in de loop der jaren verfijnd. De kwaliteit van de wijnen voer er zeer wel bij.

Bovendien kreeg Benjamin Leroux de zorg voor meer wijngaarden en wijnen. Want reeds onder Pascal Marchand heeft de familie Armand het wijngaardareaal uitgebreid. Men had dus meer dan 150 jaar slechts dat ene Clos des Epeneaux van dik 5 hectare, maar door de dynamiek en de verbeteringen onder Marchand kreeg men de smaak te pakken. Het wijngoed breidde uit. In 1994 kwam er ongeveer een derde hectare Volnay en 1,5 hectare Volnay premier cru Les Frémiets bij en sinds 1995 worden kavels in Auxey-Duresses en Meursault gepacht. In Auxey betreft het voor wit een stuk in Les Boutonniers en voor rood in de premiers crus Les Bréterins en Les Duresses. In Meursault gaat het om driekwart hectare in Les Meix Chavaux. Tegenwoordig produceert men, naast de gevierde Pommard premier cru Clos de Epeneaux, een Volnay en een Volnay premier cru, een Auxey-Duresses en een Auxey-Duresses premier cru en een witte AC Bourgogne en AC Bourgogne Aligoté.
Benjamin Leroux heeft zich 15 jaar met al zijn talent en al zijn energie ingezet voor Domaine du Comte Armand en is in 2014 zijn eigen weg gegaan. Hij is als régisseur opgevolgd door Paul Zinetti, die al in 2010 op het Domaine werkzaam is.

De kern van het Domaine is en blijft echter het Clos des Epeneaux. Zoals de naam al zegt, is het een volledig ommuurde akker van in totaal 5,23 hectare binnen de grotere premier cru Les Epenots. Volgens het officiële register ligt 4 hectare, 62 are en 15 centiare van het Clos in de premier cru Les Petits Epenots en 60 are en 93 centiare in de premier cru Les Grands Epenots.
De wijngaard ligt aan de voet van de helling. De bodem bestaat uit een moederrots van harde kalksteen, waar bovenop een dunne toplaag van arme, ijzerhoudende klei met het nodige erosiepuin. De drainage is excellent – de naam Epenots of Epeneaux refereert aan een grote, ondergrondse waterbeweging. Het relatief hoge ijzergehalte in de bodem geeft tanninerijke, krachtige wijenen met veel bewaarpotentieel. Het Clos des Epeneaux is daarmee een premier cru van de bovenste plank. Die kwaliteit is sinds de professionele zorg van talenten als Pascal Marchand, Benjamin Leroux en nu dus Paul Zinetti steeds duidelijker geworden.
De Pommard premier cru Clos des Epeneaux is een juweel en bovendien een monopole. De familie van Comte Armand is alleen-eigenaar van dit juweel en heeft de wijngaard tot nu toe steeds onveranderd kunnen doorgeven aan een volgende generatie. Hier is dus niet sprake van opsplitsing en versnippering – zo kenmerkend voor Bourgogne.